นิ่วในถุงน้ำดีคืออะไร? สัญญาณเตือนที่หลายคนมองข้าม อันตรายกว่าที่คิด!
นพ. ปัญญวัตร ชมาฤกษ์
นิ่วในถุงน้ำดี คือ ปัญหาสุขภาพที่พบบ่อย มักพบในผู้ที่มีอายุมากกว่า 40 ปีขึ้นไป พบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชายประมาณ 1-2 เท่า ผู้ที่มีระดับคอเลสเตอรอลสูง ผู้หญิงที่มีบุตรแล้ว ผู้ป่วยที่เป็นเบาหวาน ธาลัสซีเมีย โลหิตจางจากเม็ดเลือดแดงแตกมีโอกาสเป็นนิ่วในถุงน้ำดีมากกว่าคนทั่วไป
นิ่วที่อยู่ในถุงน้ำดี เกิดจากการตกผลึกของหินปูน (แคลเซียม) คอเลสเตอรอล และบิลิรูบิน (สารเคมีชนิดหนึ่งที่ให้สีเหลืองออกน้ำตาล เกิดจากการแตกตัวหรือการตายของเซลล์เม็ดเลือดแดงในหลอดเลือด) ที่มีอยู่ในน้ำดี ส่วนสาเหตุที่ทำให้เกิดการตกผลึกของสารเหล่านี้ เชื่อว่าเกิดจากการติดเชื้อของทางเดินน้ำดี และความไม่สมดุลของส่วนประกอบคอเลสเตอรอลและบิลิรูบินในน้ำดี การตกผลึกของสารเหล่านี้อาจทำให้เกิดเป็นก้อนนิ่วเพียงก้อนเดียว หรือก้อนเล็กๆ หลายๆ ก้อนก็ได้
สาเหตุการเกิดนิ่วในถุงน้ำดี
1. ความอ้วน คนอ้วนจะเกิดนิ่วที่มีคอเลสเตอรอล เนื่องจากการบีบตัวของถุงน้ำดีลดลง
2. การได้ฮอร์โมนเอสโตรเจนจากการรับประทานหรือตั้งครรภ์ ทำให้ระดับคอเลสเตอรอลในน้ำดีสูง
3. การได้ยาลดไขมันบางชนิด ทำให้คอเลสเตอรอลในน้ำดีสูง
4. ผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีระดับไขมันชนิดไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูงมากๆ
5. การลดน้ำหนักอย่างรวดเร็ว ทำให้ร่างกายละลายไขมันมากไป
อาการของนิ่วในถุงน้ำดี
-
ผู้ป่วยหลายราย ไม่มีอาการผิดปกติ และมักตรวจพบโดยบังเอิญจากการตรวจสุขภาพ
-
บางรายอาจมีอาการ ท้องเฟ้อบริเวณเหนือสะดือ, เรอ, คลื่นไส้, หรือ อาเจียน
-
อาการคล้าย อาหารไม่ย่อย โดยเฉพาะหลังกิน อาหารมัน ๆ
-
หากก้อนนิ่วเคลื่อนไปอุด ท่อน้ำดี จะมีอาการปวดบิดรุนแรงเป็นพัก ๆ ใต้ลิ้นปี่หรือใต้ชายโครงขวา
-
ปวดร้าวไปไหล่ขวา หรือ หลังใต้สะบักขวา
-
อาการปวดมักยาวนานเป็น หลายชั่วโมงมักมี คลื่นไส้ อาเจียน ร่วมด้วย
-
บางคนอาจ ปวดรุนแรงจนเหงื่อออก หรือเป็นลม
-
อาการปวดมักเกิดหลังรับประทาน อาหารมันหรือมื้อหนัก
-
บางรายอาจมี ดีซ่าน (ตาเหลือง ผิวเหลือง) ซึ่งมักเกิดตามหลังอาการปวดท้อง
สำหรับการรักษาที่ดีที่สุดในปัจจุบัน คือ การผ่าตัดโดยใช้กล้องส่องผ่านทางช่องท้อง โดยการเจาะรูเล็กๆ ที่หน้าท้อง
ผู้ป่วยนิ่วในถุงน้ำดีแม้ไม่มีอาการก็มักตรวจพบโดยบังเอิญ และแพทย์มักแนะนำให้ผ่าตัดเพื่อป้องกันการอักเสบหรือภาวะแทรกซ้อนในอนาคต โรคนี้สามารถป้องกันได้ด้วยการลดอาหารไขมันสูงและออกกำลังกายเป็นประจำ
ศูนย์การรักษาที่เกี่ยวข้อง
