การตรวจสุขภาพตามช่วงอายุ

จากการเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ อัตราตายต่อประชากรในทุกภาคมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้น โดยเฉพาะในภาคเหนือและกรุงเทพฯ ที่มีอัตราตายสูงสุดที่ 8.5 และ 8.2 รายต่อประชากร 1,000 คน  สาเหตุการตาย ในปี 2562 พบว่า สาเหตุการตาย 3 อันดับแรกได้แก่ มะเร็งและเนื้องอกทุกชนิด โรคระบบไหลเวียนโลหิต และโรคระบบทางเดินหายใจ

การตรวจสุขภาพเป็นการตรวจเพื่อป้องกันและค้นหาโรคในระยะเริ่มต้นโดยเฉพาะโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง เช่น  ความดันโลหิตสูง  เบาหวาน และไขมันในเลือดสูง  และอื่น ๆ  โดยรายการตรวจสามารถแบ่งตามช่วงอายุได้ดังนี้

อายุ 18 - 60 ปี

• ตรวจร่ายการทั่วไป ชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง BMI และวัดความดันโลหิตอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง

• ตรวจสายตา อายุระหว่าง 40 – 60 ปี ควรตรวจวัดสายตา 1 ครั้ง

• การตรวจคัดกรองมะเร็งที่จำเป็น  

– มะเร็งเต้านม อายุ 30 – 39 ปี : ควรตรวจทุก 3 ปี  และ อายุ 40 ปีขึ้นไปควรตรวจทุกปี ควรคลำเต้านมด้วยตนเอง และตรวจ mammogram ทุก 1- 2 ปี

– มะเร็งปากมดลูก อายุ 30 – 65 ปี : ควรตรวจ pap smear ทุก 3 ปี

– มะเร็งลำไส้ใหญ่ อายุ 50 ปีขึ้นไป : ควรตรวจเม็ดเลือดแดงในอุจจาระทุกปี

• การตรวจทางห้องปฏิบัติการ

– ตรวจหาภาวะซีด : อายุ 18 – 60 ควรตรวจหาภาวะซีด 1 ครั้ง เพื่อให้การดูและรักษาที่เหมาะสม

– ตรวจหาเบาหวาน : อายุ 35 ปีขึ้นไป ควรตรวจทุก 3 ปี ถ้าตรวจเจอเร็วจะรักษาได้เร็ว ป้องกัน และชะลอการเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรง

– ตรวจหาไขมันในเลือด : อายุ 20 ปีขึ้นไปควรตรวจทุก 5 ปี ช่วยคัดกรอง และป้องกันการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจและสมอง

•  แบบประเมินสภาวะสุขภาพของคนวัยทำงานที่จำเป็น สามารถคัดกรองได้ด้วยตนเอง หรือ บุคลากรสาธารณสุข โดยใช้แบบประเมิน ภาวะซึมเศร้า ความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด การติดบุหรี่ สุรา ยาและสารเสพติด เพื่อให้รับคำปรึกษา และการดูแลที่เหมาะสม

อายุมากกว่า 60 ปี

• ตรวจร่างกายทั่วไป ชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง BMI และวัดความดันโลหิต อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง

• ตรวจสายตา อายุ 60 – 64 ปี ตรวจทุก 2 – 4 ปี อายุ 65 ปีขึ้นไป ตรวจทุก 1-2 ปี เพื่อส่งเสริมคุณภาพชีวิตและป้องกันการเกิดอุบัติเหตุจากการมองไม่เห็น

• การตรวจทางห้องปฏิบัติการที่จำเป็น

– ตรวจปัสสาวะ ควรตรวจทุกปี เพื่อคัดกรองความผิดปกติของระบบทางเดินปัสสาวะ

– ตรวจหาภาวะซีด ควรตรวจทุกปี เมื่ออายุ 70 ปีขึ้นไป

– ตรวจหาไขมันในเลือด ควรตรวจทุก 5 ปี

– ตรวจหาเบาหวาน ควรตรวจทุกปี

– ตรวจเลือดเพื่อดูการทำงานของไต ควรตรวจทุกปี เพื่อตรวจคัดกรองความผิดปกติของไต

• ตรวจคัดกรองมะเร็ง

– มะเร็งปากมดลูก ตรวจทุก 3 ปีจนถึงอายุ 65 ปี หลังจากนั้นตรวจตามความเหมาะสม

– มะเร็งเต้านม ตรวจ mammogram ทุก 1-2 ปี

– มะเร็งลำไส้ใหญ่ ตรวจเม็ดเลือดแดงในอุจจาระทุกปี

• ประเมินสภาวะสุขภาพในผู้สูงอายุ

– ภาวะโภชนาการ เพื่อลดภาวะทุพโภชนาการ และได้รับสารอาหารอย่างเหมาะสม

– ความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในการป้องกันการเกิดอัมพฤกษ์ อัมพาต

– ความเสี่ยงโรคกระดูกพรุน เพื่อป้องกันการเกิดกระดูกหัก

– ภาวะสมองเสื่อม เพื่อให้ผู้สูงอายุได้รับการดูแลที่เหมาะสมในการดำรงชีวิต

– ภาวะซึมเศร้า เพื่อคัดกรองภาวะซึมเศร้า และได้รับการวินิจฉัยช่วยเหลือที่ถูกต้องและเหมาะสม

ข้อมูลอ้างอิง : แนวทางการตรวจสุขภาพที่จำเป็นและเหมาะสมสำหรับประชาชน 2559 โดยกระทรวงสาธารณสุข